پیش‎بینی دستکاری سود: توسعۀ یک مدل

دستکاری سود در چارچوب اصول پذیرفته‎شدۀ حسابداری، همان مدیریت سود است که ممکن است کارا یا فرصت‎طلبانه باشد، اما دستکاری از طریق نقض اصول‌ پذیرفته‎‌شدۀ‌ حسابداری، نوعی تقلب به‎شمار می‎رود. در هر صورت دستکاری سود، مانع از ارزیابی صحیح عملکرد شرکت می‌شود. توسعۀ مدلی که بتوان از طریق آن به پیش‌بینی دستکاری‌ سود پرداخت، امکان ارزیابی‌های بهتری از عملکرد شرکت‌ها فراهم می‎آورد. بدین منظور این پژوهش درصدد است ضرایب مدل ‌دستکاری ‌سود بنیش را تعدیل کند و بر مبنای بهترین متغیرهای پیش‌بینی‌کننده، مدلی بومی برای پیش‌بینی ‌دستکاری ‌سود، توسعه دهد. در این راستا داده‌های 90 شرکت تولیدی (990 مشاهده) پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‌های 1391- 1381 به‎کمک رویکرد تمایزی و لاجیت بررسی شد. یافته‌ها نشان می‌دهد در محیط اقتصادی ایران، مدل اولیۀ بنیش نسبت به مدل تعدیل‌شدۀ بنیش، قدرت خوبی برای شناسایی سطوح دستکاری ‌سود ندارد. مدل تعدیل‌شدۀ بنیش و مدل‌های توسعه‎یافته با رویکرد تحلیل ‌تمایزی و لاجیت به‎ترتیب با دقت کلی 72 ، 75 و 81 درصد، قادر به شناسایی شرکت‌های دستکاری‌کننده و ‌غیر‌دستکاری‌کنندۀ‌ سود هستند. همچنین شواهد نشان داد اطلاعات‌ حسابداری برای پیش‌بینی دستکاری‌ سود، مفید است.